Dilatasyon Yalıtımı / Dilatation Insulation

Dilatasyon Yalıtımı ve Profili nedir?

Yan yana inşa edilen ve birbirlerinden bağımsız olan yapıların arasında oluşturulan boşluğa dilatasyon denir. Farklı genleşmelerinden ve bina hareketlerinden ötürü meydana gelebilecek hasarları engellemek için bırakılan boşluklardır. Bu boşluklar üstüne takılan profillere dilatasyon profili denir.

Dilatasyon profilinin kullanımı, kaplamanın açısından son derece önemlidir. Genişleme, daralma, taban yüzeyinin sürekli hareket etmesine neden olur. Kaplamaları döşerken, tabanın ve yüzeyin genleşme / büzülme oranındaki farklılıklar nedeniyle kaplamanın çatlama ve kırılma tehlikesi vardır. İki tip dilatasyon profili vardır: dar ve geniş taban. Her iki türü kullanırken, taban yüzeyinin dilatasyon derzine ve aynı çizgide kaplama dilatasyonuna sahip olması gerekir. Esnek profil sert PVC veya alüminyum sabitleme kolu ve kaplamanın yüzey hareketini engelleyen yumuşak PVC veya kauçuk ek parçadan oluşur. Kaplanacak alan 25 metrekareyi aşarsa, dilatasyon profilinin kullanılması şiddetle tavsiye edilir.

EPDM kauçuğun kalitesi nedeniyle, EPDM kauçuğa sahip profil daha yüksek sıcaklıklara dayanıklıdır ve polar çözücüler, sıcak su ve buharla temas ettiğinde bile uzun ömürlüdür. Kauçuğun gerilme mukavemeti ve elastikiyeti olağanüstüdür, bu nedenle maksimum su sızdırmazlığı ve ısı direnci elde etmek için kullanılabilir.

Dilatasyon Profili Neden Takılır?

Dilatasyon profili bina ile çalışan bir profildir. Alüminyum, PVC gibi farklı tipleri vardır. Kullanılacak bölgeye göre farklı üretimler de alternatif olarak yapılabilir. Bu profillerin takılma maksadının en önemli sebebi hem mevcut boşluğu hareket esnasında kırılıp çatlamayacak bir malzemeyle kapatmak ve su yalıtımı devamlılığını sağlamaktır.

Nasıl takılır?

Dilatasyon profili üretimi seçilen profile göre farklılık gösterir. Eğer alüminyum profil ise, profilin cepheye basacağı kısımların mastiklenmesinin ardından uygun vida ile vidalanır. Üretim sonunda profil yanında boşluklar kalmışsa, uygun malzeme ile doldurulur. Tercih edilen profil fileli ise, fileli sıva uygulanmaya başlandığında profil filesi cepheye sıvayla yapıştırılır ve cepheden gelen file, dilatasyon profili filesinin üstüne binerek devam eder. Yani her malzemenin kendine has bir üretimi vardır. Mühim olan takılan profilin terazisinde, mastarında ve boşluk bırakılmadan takılmasıdır.

Alternatif olarak; genişliği çok fazla olmayan dilatasyon boşluklarına fitil ile sıkıştırıldıktan sonra üstüne genellikle dilatasyon derzi olarak geçen yapı kimyasalı sürülebilir. Bu üretimde de aynı biçimde dilatasyon boşluğuna su girmemesi için sürülen malzemenin boşluk olmadan sürülmesi çok önemlidir. Profiller vidalanırken paslanmaz vida kullanılırsa, hem ilerleyen zamanlarda cepheye pas akma problemi, hem de vidaların paslanıp kırılma ya da kendini bırakma problemini ortadan kaldırmış oluruz.

DİLATASYON DERZİ

Yan yana oluşan ve birbirinden bağımsız olan yapıların arasında oluşturulan boşluğa dilatasyon derzi denir.

Farklı genleşmelerinden ötürü meydana gelebilecek hasarları önlemek amacıyla bırakılan boşluklardır. Betonarmenin yapıyı tek bir parça olarak inşa edilmeyi sağlaması, pek çok bakımdan yararlıdır. Fakat yapının boyutları büyüyünce, bağlantılara etkiyen durumlar önem kazanınca, hesaplarda genel olarak göz önüne alınmayan ikinci derecedeki gerilmeler tehlike yaratacak değerlere çıkabilir.

Zorunlu hallerde rötre, sıcaklık değişmesi, temel olarak farklı oturmalar gibi etkenleri hesaba katarak boyutlandırma yapılabilir. Daha iyisi ve çok uygulananı bu etkileri karşılamak yerine onların küçük kalmasını, meydana çıkmamasını sağlayacak tedbirleri almak, yapının taşıyıcı sistemini buna göre düzenlemektir. Bu da yapıyı derzlerle parçalara ayırmak, uygun yerlerde devamlılığı, bağlantıyı kesmekle önemli ölçüde gerçekleşebilir.

Yapının farklı bölümlerinin birbirinden bağımsız hareket etmesine olanak sağlayan bu kesimlere genellikle hareket derzi ya da ayırma derzi adları verilir. Bunun yanı sıra derzlerin yapılmalarını gerektiren nedenlere göre adlandırıldıkları da görülmektedir. Ancak derz düzenlenince, mühim olan hangisi olursa olsun, detaylı görevleri yapabileceğinden genel anlamdaki adıyla anılması daha uygun olur.

Çeşitli derzler nedenleriyle beraber aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Genleşme Derzleri:

Betonarme yapıda rötre, sünme, sıcaklık değişmesi, yüzünden meydana gelen boy farklılıkları etkisini azaltmak için plandaki boyutlarını sınırlı tutmak amacıyla yapı genleşme derzleriyle bloklara ayrılır. Bu derzlerle yangınlarda ortaya çıkan büyük sıcaklık etkisiyle yapıların fazla zarar görmesi de engellenmiş olur.

Oturma Derzleri :

Temel zemini özelliklerinin ya da yapı yüklerinin tüm  alanda düzgün olmayışı yüzünden meydana gelecek değişik oturmaların ve dönmelerin yapıya zarar vermesini engellemek için yapılan derzlerdir. Çeşitli özellikteki zeminler üstüne inşa edilen yapı bölümleri ya da yan yana gelmiş, değişik karakterde, türlü biçimde yüklü yapı bölümleri oturma derzleriyle birbirinden ayrılır.

Konstrüktif Derzler :

Statik hareketli yükler ve dinamik kuvvetlerden meydana gelecek deformasyonların engellenmesini önlemek, titreşimlerin çevresel kalmasını sağlamak amacıyla oluşturulan derzlerdir.

Deprem Derzleri :

Yapıya deprem etkisiyle kendi içerisinde az zararlı titreşim yapabilecek bölümlere ayıran derzlerdir.

Bir de bunlar dışında kalan iş derzleri vardır. Çeşitli nedenlerle beton sık sık dökülmeyince ara verildiğinde meydana gelen bu derzler geçici olup, betonun ek yerlerini ortaya çıkarırlar ve burada sözü edilen hareket derzlerinden ayrı olarak incelenmektedir.